Zasady odizolowania przewodów elektrycznych i zabezpieczania połączeń w instalacjach i urządzeniach elektrycznych
Przewody i kable są podstawowym nośnikiem energii oraz wszelkiego rodzaju sygnałów sterowniczych, monitorujących, informatycznych itp. Wykorzystywane są zatem w różnego rodzaju instalacjach. W związku z powyższym istnieje wiele rodzajów przewodów i kabli. Kryteriów podziału jest również dużo, są to m.in. warunki pracy, obciążalność prądowa, przeznaczenie itd. W moim artykule ograniczymy się do zagadnień związanych z przewodami stosowanymi powszechnie w budownictwie mieszkaniowym.
Definicja
Z podstawowej definicji wiemy iż przewody to elementy obwodu elektrycznego wykonane z materiału przewodzącego służące do przewodzenia prądu elektrycznego. Przewody w instalacjach elektrycznych mogą występować jako gołe, co ma miejsce przede wszystkim w liniach przesyłowych napowietrznych. Element przewodzący wykonany jest w postaci drutu, linki bądź szynoprzewodu, natomiast izolację stanowi powietrze.
Przewody łączą nam odbiorniki ze źródłem zasilania lub sygnału. W związku z tym każdy przewód trzeba będzie w końcu gdzieś podłączyć, a co za tym idzie – uciąć, odizolować, no i w razie potrzeby zabezpieczyć nieużywane końce. To jest właśnie meritum naszego artykułu, czyli jak te wyżej w/w czynności wykonać w sposób łatwy, przyjemny a zarazem fachowy? Jak już się pewnie domyślacie, z pomocą przyjdą nam tu nasze umiłowane narzędzia.
Cięcie przewodów
Narzędzia do cięcia przewodów (rys. 2) możemy skategoryzować pod kątem przekroju przecinanego przewodu oraz typu elementu przewodzącego (linka: 1 i 4 na rys. 2/drut: 2 i 3 na rys. 2). Ważne jest właściwe dobranie narzędzi aby przewód przeciąć równo, a nie np. przecinając zmiażdżyć jego końcówki. Najbardziej popularnym i uniwersalnym narzędziem są szczypce boczne (2 i 3 na rys. 2) – służą do precyzyjnego obcinania przewodów jak i ich końcówek. W związku z powyższym warto zainwestować w dobrej jakości szczypce boczne.
Usuwanie izolacji z przewodów
Usuwanie izolacji z przewodów w zależności od typu przewodu możemy podzielić na:
- usunięcie izolacji głównej w przypadku przewodów wielożyłowych,
- usunięcie izolacji poszczególnych żył dla przewodu wielożyłowego,
- usunięcie izolacji dla przewodów jednożyłowych, np. typu linka.
Do każdej z powyższych czynności dedykowane są odpowiednie narzędzia, która ułatwiają nam prace. Na poniższym rysunku widzimy ściągacze izolacji zewnętrznych. Narzędzie oznaczone nr 1 stosujemy do przewodów okrągłych, nr 2 – do płaskich. Najważniejsza zasada obowiązująca przy usuwaniu izolacji głównej przewodów to wykonanie tej czynności w taki sposób aby nie uszkodzić izolacji poszczególnych żył.
Usuwanie izolacji z pojedynczych żył wykonamy w łatwy i profesjonalny sposób używając automatycznego ściągacza izolacji/striper (rys. 4) – służącego do ściągania izolacji z przewodów jedno-, wielo- i cienkożyłowych z izolacją z tworzywa sztucznego, gumy, a także Teflonu. Na striperze możemy również ustawić długość ściąganej izolacji. Błędy jakie możemy popełnić wykonując właśnie tę czynność wynikają tak naprawdę z nieumiejętnego używania narzędzi, które bezpośrednio do tej czynności nie służą. Mam tu na myśli usuwanie izolacji z przewodów typu drut/linka za pomocą np. szczypiec bocznych bądź kombinerek. Zbyt mocne dociśnięcie tych urządzeń w punkcie usuwania izolacji może spowodować osłabienie żyły roboczej bądź zmiażdżenie w tym miejscu, co może w późniejszym czasie spowodować jej uszkodzenie poprzez przełamanie bądź upalenie.
Pseudofachowcy uważają, że wszystkie powyższe narzędzia można zastąpić jednym wszestronnym narzędziem jakim jest nożyk łamany (rys. 5). I oczywiście jesteśmy w stanie za pomocą takiego nożyka wykonać każdą z omawianych czynności, aczkolowiek te narzędzie wymaga od nas wprawionej ręki i dużej precyzji, gdyż bardzo łatwo jest uszkodzić izolację poprzez nieumiejętne używanie nożyka, a nawet skaleczyć się dosyć poważnie. Pamiętajcie również iż niektóre nożyki łamane są wykonane w całości z metalu, który jest doskonałym przewodnikiem prądu. Reasumując, należy z całą stanowczością podkreślić, żeby nie stosować tego typu narzędzi niezgodnie z ich przeznaczeniem.
Naprawa uszkodzonej izolacji przewodów
Nawet najbardziej doświadczony elektryk czasami popełnia błędy i zdarzy mu się uszkodzić izolację któregoś z przewodów (rys. 6). Doświadczenie i profesjonalizm takiej osoby nie pozwoli jednak na pozostawienie takiej uszkodzonej izolacji wiedząc jakie skutki w przyszłości może to spowodować. Należy takie miejsce zabezpieczyć. Najlepszą metodą naprawy jest w takim przypadku zastosowanie odpowiedniej rurki termokurczliwej dostosowanej wielkością i kolorem do uszkodzonej żyły przewodu oraz podgrzanie opalarką (rys. 7). Należy pamiętać, żeby podczas ogrzewania, robić to z jednej strony, posuwając się stopniowo ku drugiemu końcowi, ponieważ jeśli zaczniemy grzać z dwóch stron, wówczas powietrze nie znajdzie ujścia i koszulka się rozerwie. Dotyczy to głównie dłuższych odcinków do ogrzania. Jeżeli nie macie aktualnie takiego asortymentu zabezpieczcie doraźnie uszkodzony przewód taśmą izolacyjną. Należy jednak pamiętać, że taśma izolacyjna nie jest według Polskich Norm uważana za właściwą izolację przewodów i kabli, więc nie należy jej pozostawiać na stałe. Chociaż wiemy, że bywa z tym różnie 🙂
Zabezpieczanie końcówek przewodów
Sposób zabezpieczenia odizolowanych końcówek przewodów zależy przede wszystkim od tego gdzie dany przewód mamy podłączyć, do jakiego urządzenia, elementu instalacji elektrycznej. W niektórych przypadkach nie musimy wcale zabezpieczać końcówek przewodów jak np. do podłączania osprzętu elektrycznego (rys. 8), podłączając się pod wyłącznik nadprądowy czy bezpośrednio pod listwę PE w rozdzielnicy (rys. 9). Kwestia ta dotyczy przede wszystkim przewodów typu drut. Należy pamiętać o tym, że izolację usuwamy na długości odpowiedniej do zacisku, pod który podłączamy przewód. Niepodłączone przewody (np. do wypustów oświetlenia) zabezpieczamy kostkami przyłączeniowymi.
Zabezpieczanie końcówek przewodów typu linka odbywa się za pomocą różnego rodzaju końcówek kablowych. Dobór odpowiednich końcówek zależy od średnicy przewodów oraz od miejsca docelowego ich podłączenia. Przegląd takich końcówek pokazują rysunki 10 i 11:
Do zaprasowywania takich końcówek również są dedykowane odpowiednie praski występujące w zestawach z wymiennymi kamieniami (rys. 12) bądź pojedynczo (rys. 13). Wszystko jest uzależnione od rodzaju zaprasowywanej końcówki, a co za tym idzie – średnicy zabezpieczanego przewodu.
Wykonując czynność zaprasowywania końcówek (rys. 14) należy zwrócić uwagę na:
- dobranie odpowiedniej końcówki do przekroju przewodu,
- dobranie odpowiedniej końcówki w zależności od miejsca i sposobu podłączenia,
- dobranie odpowiedniej praski do zaprasowania końcówki,
- prawidłowe założenie końcówki na odizolowanej żyle,
- weryfikacja czy końcówka jest odpowiednio zaprasowana.
Gadżety
Do odizolowywanie przewodów zasilających i sygnałowych niektórzy producenci mają do zaoferowania bardzo ciekawe narzędzia, które ja określam mianem GADŻETY (rys. 15). Te narzędzia przeznaczone są do odizolowywania przewodów okrągłych głównie koncentrycznych, teleinformatycznych, ale również zasilających do przekroju max. 4 mm2. Z uwagi na swoją ergonomię i funkcjonalność świetnie się sprawdzają przy białych montażach osprzętu związanego z telewizją, internetem, telefonami czy innym okablowaniem strukturalnym. Jeżeli chcecie bliżej zapoznać się z moimi narzędziami podaję ich typy i nr katalogowe:
- Uniwersalne narzędzie do ściagania izolacji KNIPEX Ergo Strip 16 95 01 SB
- Ściągacz z przewodów okrągłych NYM KNIPEX 16 85 125 SB
- Ściągacz z kabli RG 6, 7, 11, 59 KNIPEX 16 60 06 SB
Podsumowanie
W powyższym artykule pokazałem Wam na jakie aspekty należy zwrócić uwagę przy usuwaniu izolacji oraz zabezpieczaniu połączeń poprzez stosowanie odpowiednich końcówek kablowych. Zaprezentowałem Wam również narzędzia, które pomagają nam własnie w tych czynnościach. Pamiętajcie jednak iż narzędzia za Was nie wykonają tych czynności same. To Wy ich używacie stąd należy na każdym kroku kontrolować swoją pracę aby zapewnić trwałość w/w połączeń na lata i cieszyć się sprawną instalacją elektryczną oraz – jak zawsze – przestrzegać przepisów BHP i zasad tzw. ,,dobrej roboty” podczas wykonywania swojej pracy.
