Centrum Badań Wysokich Napięć (ros. Высоковольтный научно-исследовательский центр), zwane także Ośrodkiem Badawczym Generatorów Tesli, to ośrodek badawczy obsługiwany przez Moskiewski Instytut Energetyki, zbudowany w latach 70-tych XX wieku pod miastem Istra zlokalizowanym 40 km na zachód od Moskwy (55°55’26″N 36°49’10″E).
Obiekt wyróżniał się największym na świecie generatorem Marksa, który pierwotnie został stworzony do testowania izolacji odgromowej w samolotach wojskowych. Na terenie obiektu znajduje się kilka ogromnych cewek Tesli, z których niektóre mają ponad 20 pięter wysokości. W połączeniu tworzą one coś, co sowieci nazwali „maszyną błyskawic”.
Obiekt zawiera całą kaskadę transformatorów o mocy 3 MW oraz 9-megawatowy generator napięcia impulsowego mierzący 39,3 metra wysokości i zdolny do wytworzenia „sztucznych piorunów”, a także 2,25-megawatową jednostkę stałego napięcia.
Po upadku Związku Radzieckiego obiekt stał się w większości nieaktywny, jedynie od czasu do czasu był wykorzystywany do testów dla sektora prywatnego, w tym do testowania odporności na uderzenia pioruna samolotu Сухой Суперджет 100 w 2011 r. Generator Marksa był rzadko włączany, jego ostatnie odnotowane użycie miało miejsce w sierpniu 2014 r.
Obecny stan opuszczonego obiektu udokumentowany na filmie z wyprawy eksploracyjnej do Istry w 2023 r.:
Kopuła Istra
W 1982 roku rozpoczęła się budowa dużej owalnej kopuły, oficjalnie nazwanej „Wysokonapięciowym stanowiskiem testowym przedsiębiorstwa R-6511” (ros. Высоковольтный испытательный стенд предприятия Р-6511), a potocznie „Kopuła Istra”. Konstrukcja miała być wykorzystywana do testowania broni elektromagnetycznej (EMP), a jej oddanie do użytku zaplanowano na czwarty kwartał 1985 r. Jednak budowa nigdy nie została ukończona, kopuła zawaliła się rankiem 25 stycznia 1985 r., a następnie została zburzona.
Skutkiem tego incydentu było odwołanie ze stanowiska szefa Departamentu Budownictwa Komitetu Centralnego KPZR I. N. Dmitrieva i zastąpienie go w kwietniu 1985 r. przez Borysa Jelcyna, tego samego który 6 lat później został pierwszym prezydentem Federacji Rosyjskiej.
Po zawaleniu się kopuły, tysiące ton zbrojonego betonu zostało usuniętych z terenu budowy. Później na miejscu kopuły zbudowano obiekt o nazwie „Stacjonarny symulator impulsu elektromagnetycznego »Allure«” (ros. Стационарный имитатор электромагнитного импульса „Аллюр”), który był używany do testowania odporności urządzeń na skutki impulsów elektromagnetycznych.
Źródło: wikipedia.org/wiki/Istra_High_Voltage_Research_Center
